Przepisy prawa
Spalanie odpadów poza instalacjami do tego przeznaczonymi tj. spalarniami lub współspalarniami odpadów jest zabronione przez przepisy ustawy o odpadach. Za naruszanie tego zakazu grozi kara grzywny lub aresztu.
Przepisy dopuszczają spalanie pozostałości roślinnych, jeżeli spalanie to nie narusza odrębnych przepisów np. przeciwpożarowych lub dotyczących ochrony przyrody, bezpieczeństwa w ruchu drogowym, ale tylko w przypadku gdy nie zostały one objęte systemem selektywnej zbiórki lub odbioru odpadów ulegających biodegradacji przez gminę.
Zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi
Każdy, kto spala odpady w palenisku domowego pieca albo na otwartym terenie nie tylko popełnia wykroczenie przeciw prawu, ale przede wszystkim stwarza zagrożenie dla siebie oraz otoczenia.
Spalania tego nie można tłumaczyć oszczędnością – bowiem ciepła powstaje wtedy niewiele. Spalanie nie powoduje także zniknięcia odpadów, lecz prowadzi tylko do ich zmiany w bardzo niebezpieczne związki, które przez pewien czas krążą w powietrzu (skąd je wszyscy wdychamy), następnie opadają i wnikają do ziemi, z której przechodzą do roślin, są zjadane przez zwierzęta, aż w końcu – trafiają na nasze talerze. I tak mniej lub bardziej świadomie realizujemy zasadę „NIC W PRZYRODZIE NIE GINIE”.
Ponieważ wszyscy oddychamy powietrzem powinniśmy dbać o to, żeby go nie zanieczyszczać. Dym ze spalania odpadów jest nie tylko duszący i drażni zapachem, ale co najważniejsze jest trujący ze względu na zawartość toksycznych dla zdrowia substancji.
W procesach spalania ważną rolę odgrywa temperatura spalania. Gdy jest zbyt niska powstają zanieczyszczenia, których oddziaływanie na środowisko naturalne i zdrowie ludzi jest bardzo szkodliwe. Spalanie różnego rodzaju materiałów w paleniskach domowych odbywa się właśnie w niskich temperaturach (200–500 °C). Procesowi temu towarzyszy emisja zanieczyszczeń do atmosfery, takich jak: pył, sadza, tlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki , chlorowodór , fluorowodór, metale ciężkie, takie jak kadm, rtęć, tytan, arsen, kobalt, nikiel, selen, ołów, chrom, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz dioksyny.
Dioksyny to najbardziej szkodliwe substancje jakie zidentyfikowano w środowisku. Powolnie, ale skutecznie uszkadzają narządy wewnętrzne takie jak wątroba czy nerki, odkładają się w tkance tłuszczowej, są przyczyną chorób nowotworowych, a także bardzo niekorzystnie wpływają na procesy rozrodcze, gdyż mogą powodować mutacje i uszkodzenia rozwijającego się płodu.
Spalanie odpadów np. drewna meblowego, zawierającego chlorowane fenole – czyli substancje do jego konserwacji oraz pozostałości farby i lakierów, popularnych „jednorazówek” czyli torebek plastikowych z polietylenu czy papieru bielonego nieorganicznymi związkami chloru z nadrukiem farb kolorowych o dodatkowej zawartości różnego rodzaju metali ciężkich – powodują powstawanie tych szczególnie groźnych dla zdrowia ludzi związków.
Stężenie dioksyn w wydobywającym się z domowych kominów dymie może wynosić 100 nanogramów/m3. Dla porównania ich dopuszczalne stężenie w spalinach ze spalarni odpadów wynosi 0,1 nanograma/m3 .
Spalanie materii organicznej w postaci pozostałości roślinnej na wolnym powietrzu jest także bardzo dużym źródłem powstawania dioksyn. Stosowanie środków ochrony roślin oraz zanieczyszczenia przemysłowe wystarczą, aby i w tych procesach powstały dioksyny i to w stężeniach powyżej 10 nanogramów/m3, które już mogą być szkodliwe.
W sytuacji, gdy wszystkie te substancje emitowane są z tzw. źródeł niskiej emisji, czyli niskich kominów albo nawet powierzchni ziemi nie jest możliwe wyniesienie zanieczyszczeń na duże odległości i ich rozproszenie przez wiatr, skutkiem tego jest lokalny wzrost substancji szkodliwych w powietrzu.
Stan ten szczególnie nasila się w okresie jesienno-zimowym, zarówno ze względu na sezon grzewczy, jak i niesprzyjające rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń czynniki (głównie są to: niska temperatura oraz duża wilgotność względna powietrza). Mówimy nawet wtedy o zjawisku lokalnego smogu.
Spalane odpadów w piecach domowych powodują także osadzanie się w przewodach kominowych tzw. sadzy mokrej. Trudno ją usunąć, a jej nadmiar może spowodować zapalenie się przewodu kominowego, a w konsekwencji nawet przyczynić się do pożaru domu.
Co możemy wspólnie zrobić?
• używajmy opakowań z materiałów biodegradowalnych, tekstylnych, bawełnianych, lnianych, papierowych,
• segregujmy odpady, oddzielmy te odpady, które w żadnym wypadku nie powinny trafić do pieca (opakowania z tworzyw sztucznych, folie, guma, opony itd.),
• nie wypalajmy traw ani nie spalajmy odpadów ogrodniczych w źródłach otwartych – ogniskach, w twoim ogrodzie; zamiast tego warto pomyśleć o kompostownikach,
• inwestujmy w nowoczesne kotły i piece na paliwa stałe (węgiel, brykiety, koks), biomasę (drewno, słomę¬), paliwa ciekłe i gaz (kotły kondensacyjne), o wysokiej sprawności energetycznej, posiadające odpowiednie atesty i certyfikaty, bezpieczne dla nas i środowiska, w którym żyjemy,
• stosujmy jedynie paliwo dobrej, atestowanej jakości,
• inwestujmy w termomodernizację budynków,
• jeśli nasz sąsiad zatruwa powietrze, którym oddychamy, poprośmy go, aby tego zaprzestał, a jeśli to nie pomoże, zawiadom o postępowaniu sąsiada straż miejską lub policję,
Nie spalajmy:
- tworzyw sztucznych,
- gumy,
- kartonów po napojach,
- opakowań po środkach ochrony roślin,
- tekstyliów,
- malowanego drewna,
- klejonej tektury,
Pamiętaj, że spalanie odpadów:
- Szkodzi Twojemu zdrowiu i zdrowiu Twoich najbliższych
- Niszczy najbliższe Ci środowisko naturalne
- Zatruwa uprawiane przez Ciebie warzywa i owoce
- Może spowodować nawet pożar Twojego domu
Pamiętaj, że w gospodarstwach domowych można spalać tylko:
- papier, tekturę i drewno,
- opakowania z papieru, tektury i drewna,
- odpady z gospodarki leśnej, ale nie chemikalia i opakowania z tworzyw sztucznych,
- odpady kory i korka,
- trociny, wióry i ścinki drewna.
